Зөөлөн итгэлт Далай Лам

Балчиг шаварт намгийн дундаас

Бадам лянхуа ургаагүй сэн бол
Өрөвдөм хөөрхий зөгийн чуулган
Өөр алинд шүтэн амьдрах


Зөөлөн итгэлт Далай Лам
Замлин үүнээ залраагүй сэн бол
Өрөвдөм хөөрхий шавийн чуулган
Өөр хэнийг авралд эрэх  

Хойт нас байдаг эсэх, Бурхан ертөнцийг бүтээсэн эсэх тухай өөрөө өөртэйгөө ярилцсан нь

Асуулт: Үхлийн дараах амьдрал байдаг болов уу?
Хариулт: Байдаг гэж боддог.
А: Яагаад ингэж боддог юм бэ?
Х: Сэтгэл байдаг учраас.
А: Ойлгосонгүй..?
Х: Сэтгэл оргүй хоосноос бий болоогүй. Огт устаж алга болохгүй. Сэтгэлээ ажиглах юм бол сэтгэл гэж яг ямархуу юм болохыг мэдэж болно: юмсыг танин мэдэх мөн чанартай, хэлбэргүй, өнгөгүй, үнэргүй, амтгүй, хүнд ч биш, хөнгөн ч биш, тунгалаг... Би сэтгэлийн энэ мөн чанарыг өөрчлөх боломжгүй гэж боддог. Харин сэтгэлийн төлөвүүд бол өөрчлөгддөг. Нэг бодол замхарч нөгөө бодол ургана. Заримдаа тайван, заримдаа ууртай гэх мэт.
А: Үхлийн дараа сэтгэл алга бололгүй байх учраас шинэ амьдрал эхэлнэ гэж хэлэх гээд байна уу?
Х: Хүн бие, сэтгэл хоёрын цогц. Хүнийг үхсэний дараа хүүр болсон биеийг нь газар булах, чандарлах, эсвэл ил тавих зэргээр оршуулдаг. Газар булсан нь хөрсөнд шингэж, ил тавьсан нь өт хорхой, араатан шувууны хоол болдог бол чандарласан бие нь үнс болдог. Энэ процессод ямар ч ойлгомжгүй зүйл алга. Харин хүн үхсэний дараа сэтгэл нь оргүй устаж алга болдог гэвэл ямар ч логикгүй сонсогдож байгаа биз дээ? Шинжлэх ухааны энергийн тухай хуулиудтай ч харшлах болно.
А: Энэ талаар ингэж бодож байхаар “Бурхан мөнх, тэр бүхнийг бүтээсэн” гэж үзээд бүхнийг Бурханд даатгачихъя л даа..?
Х: Сэтгэлгээндээ тэгж хязгаар тогтоохыг хүсэхгүй байна. Наадах чинь арга ядсан хүний л ажил. Бий л хувьдаа ийм логикгүй зүйлд итгэхгүй.
А: Яагаад?
Х: Бурхан мөнх, тэгсэн хирнээ мөнх бус сав шим ертөнцийг бүтээсэн гэвэл хэн итгэх юм бэ? Мөнх юмнаас мөнх бус юм үүсэх ямар ч боломжгүй шүү дээ!
А: Яагаад?
Х: Яагаад гэвэл огт хувьсан өөрчлөгддөггүй, устаж алга болдоггүй юмсыг мөнх гэдэг. Агшин агшнаар хувьсан өөрчлөгддөг юмсыг мөнх бус гэдэг. Огт хувьсан өөрчлөгддөггүй юмнаас агшин агшнаар хувьсан өөрчлөгддөг юмс үүсдэг гэвэл ямар ч логикгүй сонсогдож байгаа биз дээ?
А: Тэгвэл Бурхан байхгүй гэсэн үг үү?
Х: Би Бурхан байдаг гэдэгт итгэдэг.
А: Яагаад?
Х: Би буддист хүн. Сэтгэлд дэх бүх муу муухай бүхнийг арилгах боломжтой учраас сэтгэлээ ариусгаж гэгээрсэн нэгэн байх боломжтой юм. Харин тийм бодьгал над дээр хүрч ирээд “Хүү минь ээ, чи эндүүрч байна. Би бүхнийг бүтээсэн.” гэвэл би хариуд нь “Бурхан гуай! Хүнээр битгий тоглоод бай!” гэж хэлнэ ээ.

Үхлийн тухай

Би энэ жил 26 настай. 50 жил амьдарлаа гэж бодоход надад 24 жил, 30 жил амьдарлаа гэж бодоход ердөө 4-хөн жил үлджээ. 50 жилийн дараа гэхэд энэ бичвэрийг энэ цаг үед уншиж буй хүмүүсээс маш цөөхөн хүн амьд сэрүүн байна. Үхэл ирэхэд бид хүссэн хүсээгүй ойр дотнын хүмүүс болон хурааж хуримтлуулсан эд хөрөнгө гээд энэ ертөнцийн гэх бүгдийг орхиод явна. Ер үхэл тэдүүд эдүүд ирнэ гэсэн магадлал байдаггүй учраас маргааш, нөгөөдөр эсвэл тав, арван жилийн дараа, бүр тавь, жаран минутын дараа ч үхэж болно. Хэзээ нэгэн цагт үхэл гарцаагүй ирнэ. Тиймээс үхэлд бэлдэх л хэрэгтэй. Үхэлд бэлдэнэ гэдэг үхлийг тайвнаар хүлээж авах хэмжээнд хүртлээ өөрийн сэтгэлийг бэлдэхийн нэр юм. Энэ нь мөнх амьдрах юм шиг санаад бусадтай тэмцэлдэж, ирээдүйд ирэх ирэхгүй нь тодорхойгүй амжилтын тухай хий хоосон мөрөөдөж байснаас хавьгүй илүү үнэнд ойр бэлтгэл юм. Үхлийн тухай бодол оюун санааны эрэл хайгуулыг эхлүүлж, амьдрах, амьд байхын утга учрын талаар бодоход хүргэдэг.